|
|||
:: LondyÅ„skie metro Artyku³ dodany przez: Damian (2007-09-06 15:48:54) Metro londyÅ„skie (London Underground, potocznie the Tube) - system lokalnych linii kolejowych przebiegajÄ…cych w podziemnych tunelach oraz na powierzchni, obsÅ‚ugujÄ…cych wiÄ™kszość obszaru Wielkiego Londynu. Jest najstarszym metrem na Å›wiecie, pierwsi podróżni skorzystali z niego 10 stycznia 1863 roku. Pomimo nazwy, jedynie ok. 45% dÅ‚ugoÅ›ci tras znajduje siÄ™ pod ziemiÄ…. System liczy 12 linii, 275 stacji (w tym 14 poza administracyjnymi granicami Wielkiego Londynu) oraz 408 km tras. Codziennie korzysta z niego ok. 3 milionów podróżnych. PoczÄ…wszy od 2003, w sensie organizacyjnym podporzÄ…dkowany jest ciaÅ‚u zwanemu Transport for London, zarzÄ…dzajÄ…cemu w imieniu wÅ‚adz Wielkiego Londynu caÅ‚Ä… komunikacjÄ… miejskÄ…. Historia Pierwsze poÅ‚Ä…czenie podziemnej kolejki w Londynie zostaÅ‚o uruchomione 10 stycznia 1863 przez spółkÄ™ z Metropolitan Railway. Decyzja o budowie tuneli zapadÅ‚a w 1854. PoczÄ…tkowo operatorem każdej linii byÅ‚a inna, prywatna spółka. Do koÅ„ca XIX wieku spółek i linii byÅ‚o już sześć. Nie współpracowaÅ‚y one ze sobÄ… i pasażerowie w każdej z nich musieli posiadać inne bilety. Nawet sÄ…siadujÄ…ce ze sobÄ… stacje różnych linii nie miaÅ‚y podziemnych poÅ‚Ä…czeÅ„, co czyniÅ‚o przesiadki miÄ™dzy nimi uciążliwymi. Na poczÄ…tku XX wieku rozpoczÄ…Å‚ siÄ™ proces konsolidacji spółek. ByÅ‚o to zwiÄ…zane z przypÅ‚ywem do metra nowego kapitaÅ‚u, m.in. amerykaÅ„skiego. Dodatkowe Å›rodki byÅ‚y niezbÄ™dne w zwiÄ…zku z koniecznoÅ›ciÄ… przedÅ‚użania linii na przedmieÅ›cia oraz elektryfikacji linii. W 1933 caÅ‚e metro staÅ‚o siÄ™ wÅ‚asnoÅ›ciÄ… paÅ„stwowÄ… i wraz z liniami autobusowymi i tramwajowymi zostaÅ‚o podporzÄ…dkowane nowoutworzonemu LondyÅ„skiemu ZarzÄ…dowi Transportu Pasażerskiego (potocznie zwanemu London Transport). WyjÄ…tkiem byÅ‚a jedynie Waterloo & City Line, która przeszÅ‚a pod miejskÄ… administracjÄ™ dopiero w 1994 (wczeÅ›niej administrowaÅ‚o niÄ… British Rail). W dniu wybuchu II wojny Å›wiatowej dziaÅ‚aÅ‚o już 10 linii. Nowoczesne rozwiÄ…zania na poczÄ…tku XX wieku: Już w 1921 roku w metrze londyÅ„skim zastosowano automatycznie rozsuwane drzwi. ByÅ‚a to duża nowość i udogodnienie podróży. Dotychczas pasażerowie musieli otwierać drzwi rÄ™cznie. W 1928 roku w metrze londyÅ„skim pojawiÅ‚ siÄ™ pierwszy automat do biletów. WystarczyÅ‚o wrzucić odpowiedniÄ… kwotÄ™ pieniÄ™dzy i bez straty czasu w kolejce, można byÅ‚o otrzymać odpowiedni bilet. Pod koniec lat 30. XX wieku, w pociÄ…gach metra zainstalowano przyczepione do sufitu rÄ…czki do trzymania siÄ™ dla pasażerów, którzy podczas jazdy stali. W czasie II wojny Å›wiatowej, podczas bombardowaÅ„ Londynu, mieszkaÅ„cy zaczÄ™li spontanicznie wykorzystywać niektóre stacje jako schrony. WÅ‚adze byÅ‚y temu poczÄ…tkowo przeciwne, ale później zmieniÅ‚y zdanie i same wyposażaÅ‚y stacje m.in. w infrastrukturÄ™ sanitarnÄ…. Na oÅ›miu z nich zbudowano dodatkowe, zanurzone jeszcze gÅ‚Ä™biej w ziemi, poziomy, aby zagwarantować mieszkaÅ„com wiÄ™kszy poziom bezpieczeÅ„stwa. Część stacji sÅ‚użyÅ‚a także jako siedziby urzÄ™dów paÅ„stwowych, np. na stacji Down Street odbywaÅ‚y siÄ™ posiedzenia brytyjskiego gabinetu wojennego. W drugiej poÅ‚owie lat 40. i w latach 50. prowadzono remonty majÄ…ce zatrzeć Å›lady wojny. Później przyszedÅ‚ czas na poważniejsze inwestycje - część linii zostaÅ‚a rozbudowana, dodano także dwie nowe (ostatniÄ… w 1979). Od 2003 metro jest zarzÄ…dzane metodÄ… partnerstwa publiczno-prywatnego. Tabor i infrastruktura pozostajÄ… wÅ‚asnoÅ›ciÄ… komunalnÄ…, operatorem sieci jest również jest organ wÅ‚adz samorzÄ…dowych. Utrzymanie zarówno linii, jak i pociÄ…gów, zostaÅ‚o jednak przekazane na mocy 30-letnich kontraktów dwóm prywatnym firmom: Metronet i Tube Lines. Zamachy terrorystyczne w metrze LondyÅ„skie metro byÅ‚o celem wielu ataków terrorystycznych. Pierwszy z nich odbyÅ‚ siÄ™ w 1885, kiedy eksplodowaÅ‚a bomba na stacji Gower Street (obecnie Euston Square). Od 1939 do 1993 metro kilkukrotnie byÅ‚o celem ataków IRA. 7 lipca 2005 r. doszÅ‚o do ataku terrorystycznego w londyÅ„skim metrze. W wyniku eksplozji zginęło 56 osób, a co najmniej 700 osób zostaÅ‚o rannych. WÅ›ród ofiar byÅ‚y 3 Polki. Wybuchy nastÄ…piÅ‚y na stacjach: Aldgate East Edgware Road King's Cross Oprócz tego, bomba wybuchÅ‚a też w miejskim autobusie linii 30 koÅ‚o Tavistock Square. 21 lipca 2005 r. ponownie doszÅ‚o do ataku terrorystycznego. Tym razem nie byÅ‚o zabitych, jedna osoba zostaÅ‚a ranna. Wybuchy nastÄ…piÅ‚y na stacjach: Oval Warren Street Shepherd's Bush Oprócz tego, bomba wybuchÅ‚a też w miejskim autobusie linii 26 na Hackney Road. Do tych zamachów przyznaÅ‚a siÄ™ Brygada Abu Hafsa al-Masriego. Linie Linie dzielÄ… siÄ™ na dwa zasadnicze typy: sub-surface oraz deep line. Linie typu sub-surface budowane byÅ‚y metodÄ… odkrywkowÄ…, zaÅ› oba tory sÄ… w nich uÅ‚ożone w jednym tunelu. ZnajdujÄ… siÄ™ one Å›rednio 5 metrów pod ziemiÄ…. Z kolei linie deep line skÅ‚adajÄ… siÄ™ z dwóch równolegÅ‚ych tuneli wydrążonych Å›rednio 20 metrów pod ziemiÄ… przy pomocy specjalnej tarczy. Linie sub-surface posiadajÄ… skrajniÄ™ nieznacznie wiÄ™kszÄ… od standardu brytyjskich kolei. Na trasach deep line jest ona znacznie mniejsza. Podziemne odcinki tras (w tym stacje) sub-surface lines majÄ… półkolisty ksztaÅ‚t, przypominajÄ…cy rurÄ™ (stÄ…d potoczna nazwa Tube, czyli wÅ‚aÅ›nie rura). Niemal wszystkie linie (z wyjÄ…tkiem Victoria Line, oraz Waterloo & City Line) posiadajÄ… odcinki zarówno podziemne, jak i naziemne. Każdej z nich przypisano też na staÅ‚e kolor, którym oznaczana jest na wszystkich mapach i we wszelkich materiaÅ‚ach. Na kolor ten sÄ… też pomalowane porÄ™cze w pociÄ…gach danej linii. Tabor SkÅ‚ad generacji 1995 Stock na Northern Line, obecnie najnowoczeÅ›niejszej w caÅ‚ym metrzeZe wzglÄ™du na znaczÄ…ce różnice skrajni obu typów linii, każdy z nich posiada wÅ‚asny typ taboru (stock). PociÄ…gi przeznaczone dla linii deep line oznaczane sÄ… zwykle rokiem ich zamówienia (np. 2005 Stock). Z kolei tabor dla linii sub-surface ma w nazwach litery oraz ewentualnie ich liczbowe rozwiniÄ™cia (np. D Stock). Najstarsze używane obecnie skÅ‚ady pochodzÄ… z roku 1960, najmÅ‚odsze z 2005. Najbliższa nowa generacja pociÄ…gów ma pojawić siÄ™ na niektórych liniach w 2009. Bilety Metro funkcjonuje w ramach zintegrowanego systemu biletów londyÅ„skiej komunikacji miejskiej. Bilety zakupione z myÅ›lÄ… o metrze sÄ… zatem ważne także w autobusie. Miasto podzielone jest na 6 koncentrycznych stref. Dodatkowo rozkÅ‚ad jazdy dzieli siÄ™ na dwie pory: w szczycie i poza szczytem. Cena biletu zależy od pory dnia, iloÅ›ci stref w których jest ważny, oraz czasu ważnoÅ›ci biletu. źródÅ‚o: www.wikipedia.pl
adres tego artyku³u: http://www.elondyn.com/articles.php?id=10 |